ಪತಂಜಲಿ ಯೋಗಸೂತ್ರಗಳು - ಕೈವಲ್ಯ ಪಾದ

ಜನ್ಮೌಷಧಿಮಂತ್ರತಪಸ್ಸಮಾಧಿಜಾಃ ಸಿದ್ಧಯಃ ॥1॥

ಜಾತ್ಯಂತರಪರಿಣಾಮಃ ಪ್ರಕೃತ್ಯಾಪೂರಾತ್ ॥2॥

ನಿಮಿತ್ತಮಪ್ರಯೋಜಕಂ ಪ್ರಕೃತೀನಾಂವರಣಭೇದಸ್ತು ತತಃ ಕ್ಷೇತ್ರಿಕವತ್ ॥3॥

ನಿರ್ಮಾಣಚಿತ್ತಾನ್ಯಸ್ಮಿತಾಮಾತ್ರಾತ್ ॥4॥

ಪ್ರವೃತ್ತಿಭೇದೇ ಪ್ರಯೋಜಕಂ ಚಿತ್ತಮೇಕಮನೇಕೇಷಾಮ್ ॥5॥

ತತ್ರ ಧ್ಯಾನಜಮನಾಶಯಮ್ ॥6॥

ಕರ್ಮಾಶುಕ್ಲಾಕೃಷ್ಣಂ ಯೋಗಿನಃ ತ್ರಿವಿಧಮಿತರೇಷಾಮ್ ॥7॥

ತತಸ್ತದ್ವಿಪಾಕಾನುಗುಣಾನಾಮೇವಾಭಿವ್ಯಕ್ತಿರ್ವಾಸನಾನಾಮ್ ॥8॥

ಜಾತಿ ದೇಶ ಕಾಲ ವ್ಯವಹಿತಾನಾಮಪ್ಯಾನಂತರ್ಯಂ ಸ್ಮೃತಿಸಂಸ್ಕಾರಯೋಃ ಏಕರೂಪತ್ವಾತ್ ॥9॥

ತಾಸಾಮನಾದಿತ್ವಂ ಚಾಶಿಷೋ ನಿತ್ಯತ್ವಾತ್ ॥10॥

ಹೇತುಫಲಾಶ್ರಯಾಲಂಬನೈಃ ಸಂಗೃಹೀತತ್ವಾತೇಷಾಮಭಾವೇತದಭಾವಃ ॥11॥

ಅತೀತಾನಾಗತಂ ಸ್ವರೂಪತೋಽಸ್ತ್ಯಧ್ವಭೇದಾದ್ಧರ್ಮಾಣಾಮ್ ॥12॥

ತೇ ವ್ಯಕ್ತಸೂಕ್ಷ್ಮಾಃ ಗುಣಾತ್ಮಾನಃ ॥13॥

ಪರಿಣಾಮೈಕತ್ವಾತ್ ವಸ್ತುತತ್ತ್ವಮ್ ॥14॥

ವಸ್ತುಸಾಮ್ಯೇ ಚಿತ್ತಭೇದಾತ್ತಯೋರ್ವಿಭಕ್ತಃ ಪಂಥಾಃ ॥15॥

ನ ಚೈಕಚಿತ್ತತಂತ್ರಂ ವಸ್ತು ತತ್ಪ್ರಮಾಣಕಂ ತದಾ ಕಿಂ ಸ್ಯಾತ್ ॥16॥

ತದುಪರಾಗಾಪೇಕ್ಷಿತ್ವಾತ್ ಚಿತ್ತಸ್ಯ ವಸ್ತುಜ್ಞಾತಾಜ್ಞಾತಮ್ ॥17॥

ಸದಾಜ್ಞಾತಾಃ ಚಿತ್ತವೃತ್ತಯಃ ತತ್ಪ್ರಭೋಃ ಪುರುಷಸ್ಯಾಪರಿಣಾಮಿತ್ವಾತ್ ॥18॥

ನ ತತ್ಸ್ವಾಭಾಸಂ ದೃಶ್ಯತ್ವಾತ್ ॥19॥

ಏಕ ಸಮಯೇ ಚೋಭಯಾನವಧಾರಣಮ್ ॥20॥

ಚಿತ್ತಾಂತರ ದೃಶ್ಯೇ ಬುದ್ಧಿಬುದ್ಧೇಃ ಅತಿಪ್ರಸಂಗಃ ಸ್ಮೃತಿಸಂಕರಶ್ಚ ॥21॥

ಚಿತೇರಪ್ರತಿಸಂಕ್ರಮಾಯಾಃ ತದಾಕಾರಾಪತ್ತೌ ಸ್ವಬುದ್ಧಿ ಸಂವೇದನಮ್ ॥22॥

ದ್ರಷ್ಟೃದೃಶ್ಯೋಪರಕ್ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಸರ್ವಾರ್ಥಮ್ ॥23॥

ತದಸಂಖ್ಯೇಯ ವಾಸನಾಭಿಃ ಚಿತ್ರಮಪಿ ಪರಾರ್ಥಂ ಸಂಹತ್ಯಕಾರಿತ್ವಾತ್ ॥24॥

ವಿಶೇಷದರ್ಶಿನಃ ಆತ್ಮಭಾವಭಾವನಾನಿವೃತ್ತಿಃ ॥25॥

ತದಾ ವಿವೇಕನಿಮ್ನಂ ಕೈವಲ್ಯಪ್ರಾಗ್ಭಾರಂ ಚಿತ್ತಮ್ ॥26॥

ತಚ್ಛಿದ್ರೇಷು ಪ್ರತ್ಯಯಾಂತರಾಣಿ ಸಂಸ್ಕಾರೇಭ್ಯಃ ॥27॥

ಹಾನಮೇಷಾಂ ಕ್ಲೇಶವದುಕ್ತಮ್ ॥28॥

ಪ್ರಸಂಖ್ಯಾನೇಽಪ್ಯಕುಸೀದಸ್ಯ ಸರ್ವಥಾ ವಿವೇಕಖ್ಯಾತೇಃ ಧರ್ಮಮೇಘಸ್ಸಮಾಧಿಃ ॥29॥

ತತಃ ಕ್ಲೇಶಕರ್ಮನಿವೃತ್ತಿಃ ॥30॥

ತದಾ ಸರ್ವಾವರಣಮಲಾಪೇತಸ್ಯ ಜ್ಞಾನಸ್ಯಾನಂತ್ಯಾತ್ ಜ್ಞೇಯಮಲ್ಪಮ್ ॥31॥

ತತಃ ಕೃತಾರ್ಥಾನಾಂ ಪರಿಣಾಮಕ್ರಮಸಮಾಪ್ತಿರ್ಗುಣಾನಾಮ್ ॥32॥

ಕ್ಷಣಪ್ರತಿಯೋಗೀ ಪರಿಣಾಮಾಪರಾಂತ ನಿರ್ಗ್ರಾಹ್ಯಃ ಕ್ರಮಃ ॥33॥

ಪುರುಷಾರ್ಥಶೂನ್ಯಾನಾಂ ಗುಣಾನಾಂಪ್ರತಿಪ್ರಸವಃ ಕೈವಲ್ಯಂ ಸ್ವರೂಪಪ್ರತಿಷ್ಠಾ ವಾ ಚಿತಿಶಕ್ತಿರಿತಿ ॥34॥